Göz hastalıkları uzmanı Op. Dr. Sinan Göker, katarakt ve yaşa bağlı yakını görememe sorununda uygulanan “akıllı mercekleri” konusunda bilgi veriyor:
Akıllı merceklerle sohbetimize başlamak istiyorum. Bunlara neden “akıllı mercek” deniyor? Bu merceklerin özellikleri nelerdir?
“Katarakt ameliyatında göz içine konulan lenslere yani intraoküler lenslere akıllı lens denilmektedir. Bunlar ilk çıktıklarında tek odaklıydı. Kişinin puslanan kendi lensi alınıp yerine şeffaf, sentetik tek odaklı bir lens takılıyordu. Tek odaklı lenslerle numaraları ayarlayarak uzak numara düzeltilirken yakın için okuma gözlüğü kullanıyordu kişiler. Sonradan bu yakın okuma gözlüğünü de ortadan kaldırmak için çok odaklı göziçi lensleri dizayn edildi. Kişiye yakını görme imkanı da sunduğu için bunlara sonradan “akıllı lens” denildi. Dolayısıyla tek odaklı lenslerde akılsız lens pozisyonuna düşmüş oldu. Daha sonra bunlar da tabi kendi içinde gelişmeye devam ettiler.”
AKILLI LENSLERLE OKUMA GÖZLÜKLERİNDEN NASIL KURTULABİLİRSİNİZ?
”Günümüzde akıllı lensler, yaşa bağlı yakın görme problemi olan kişileri gözlüklerden kurtarmak amacıyla da kullanılıyor, değil mi?”
“Evet ancak ilk çıktıklarında bunların bazı yan etkileri vardı. Türkiye’de 20 yıldır kullandığım akıllı mercekler zaman içinde gelişe gelişe o kadar iyi bir konuma geldi ki, hasta memnuniyeti arttı. Dolayısıyla katarak ameliyatı dışında yani kataraktı olmayan fakat yaşa bağlı yakın problemi başlamış kişiler de bunu talep etmeye, bizde yapmaya başladık. Yakın problem 45 yaştan sonra başlıyor. Dolayısıyla 45 yaş üzeri yakın gözlüğünden kurtulmak isteyen herkese bu çok odaklı gözcü lensleri, akıllı lensleri artık rutin olarak takabilmek mümkün.”
AKILLI LENS AMELİYATI 10 DAKİKA SÜRÜYOR
Peki bu tür operasyonlar nasıl yapılıyor, anestezi nasıl? Ne kadar zaman alıyor? Örneğin Yunanistan'dan Türkiye'ye gelip ‘Hem bir tatil yapayım hem de bu akıllı merceklerle yaşa bağlı yakını görememe problemimi tedavi ettireyim’ diye düşünen bir kişi, ne kadar zamanla ayırmalı?
“Şimdi şöyle, aslında bu FAKO dediğimiz yöntemle yapılan bir katarakt ameliyatı. Altın standart. Türkiye’de FAKO'yu yaklaşık 35 yıldır uyguluyorum. Aşağı yukarı bir göz 10 dakika sürüyor. Benim ameliyatım aslında 6-7 dakika. İki gözü aynı gün yapmamayı tercih ediyorum. Yapılabilir ama doğru değil öncelikle risk açısından. İkinci ise sonucun daha iyi olması yani daha sıfıra yakın bir sonuç alma açısından iki gün arayla yapmak daha ideal. Dolayısıyla hasta bize geldiğinde, aynı gün sabah muayenesini yapıyoruz. Sonra aynı gün bir gözünü ameliyata alıyoruz. Ertesi gün o gözü kontrol ediyoruz. Hasta dinleniyor. İkinci gözü bir sonraki gün yani üçüncü gün yapıyoruz. Böylelikle gelişin üçüncü gününde ikinci gözde yapılmış oluyor. Dördüncü gün o gözün kontrolünü yapıyoruz. Ve sonra hasta dönebiliyor. Yani toplam dört gün içinde iki göz bitmiş oluyor. Katarakt ameliyatından sonra ertesi gün, uçağa, otobüse binebiliyor, seyahat edebiliyor.”
Peki, kendi araba kullanabiliyor mu?
“Araba kullanabilmesi için bir gün daha geçmesi lazım. Yani 5. gün diyebiliriz.”
UZAK VE YAKIN GÖZLÜĞÜNDEN KURTARAN TEDAVİLER
Biraz önce tek göze akıllı lens takılması yaklaşık 10 dakika sürüyor dediniz. Peki bu ameliyattan sonra hastanede yatılması gerekiyor mu? Yoksa hastalar İstanbul'u ve civarını gezebilir mi?
“Şimdi şöyle ameliyatı biraz anlatayım. Ameliyat kolay bir ameliyat. Damlayla uyuşturuyoruz. Damardan sedatif, sakinleştirici veriyoruz. Dolayısıyla hastalar ameliyat olduklarını dahi anlamıyorlar. 10 dakikada bitiyor. O gözü bantla kapatıyoruz. Eve veya otele gidip dinleniyor. Çünkü aynı gün dinlenmesi gerekiyor. Ertesi günü bize kliniğe geliyor. Gözünü açıyoruz, bir göz görmeye başlıyor. Uzak, yakın numaralar sıfır, katarak da gitti. Ertesi gün kişi normal günlük yaşama geri dönebiliyor. Yani sokağa çıkabilir, küçük bir İstanbul turu yapabilir. Üçüncü gün diğer gözü yapıyoruz. O gün yine evde veya otelde dinleniyor. Dışarı çıkmıyor. Dördüncü gün kontrol. İkinci gözü açıyoruz ve yine normal günlük yaşamına geri dönebiliyor. Artık seyahatte edebilir, istiyorsa İstanbul’u da gezebilir. Ama deniz tatili için bir ay gerekiyor. Katarakt ameliyatından, akıllı lens ameliyatlarından sonra bir ay denize, havuza girilmesini istemiyoruz. Belki de üç hafta.”
AKILLI LENSLERLE UZAK YA DA YAKIN GÖZLÜĞÜ KULLANMAYA SON!
Şunu öğrenmek istiyorum. Kişilerin kataraktları olmasa bile yaşa bağlı yakını görememe problemi nedeniyle kullandıkları gözlük ya da kontak lenslerden kurtulmak amacıyla ameliyat olmayı tercih ettiklerini söylediniz. Peki, akıllı lensler sonrasında kişilerin yaşam kalitelerinde ne tür bir farklılıklar, değişimler gözleniyor?
“Şimdi şöyle, zaten katarakt yaşı çok erkene geldi. Günümüzde 50'li yaşlardaki kişilerde sıkça görülüyor ama daha gençler arasında da yani 40'lı yaşlarda da görmeye başladı. 45 yaşından sonra zaten yakın problemi başlıyor. Dolayısıyla kişiye 4-5 sene içinde zaten bir katarakt ameliyatı gerekli olacakken bunu 4-5 sene erkene almamızın hiçbir sakıncası yok. Kataraktı beklemenin bir faydası da yok zaten. Dolayısıyla 10 dakikalık bir ameliyatla hem katarak gidiyor, kişinin ileride katarak ameliyatı olması da önleniyor. Hemde uzak, yakın ve şimdi orta mesafeyi de düzelten çok odaklı göziçi lensleriyle gözlük ihtiyacı ortadan kalkıyor. Bunlar trifokal lensler. Yakın okuma mesafesinin 30-40 santim, orta mesafenin 80 santim olduğu düşünülürse, uzağı da, yakını artık gözlüksüz görmek mümkün hale geliyor Dolayısıyla yaşam kalitesi çok artıyor. Bir insanın günde 4-5 saat akıllı telefon kullandığını düşünelim. Akıllı telefona bakarken yakın gözlüğü kullanıyor. Uzağa baktığında o gözlüğü çıkartması gerekiyor. Gözlüğü tak çıkar. Onun dışında masa başı bir iş yapıyorsa, bir ofiste çalışıyorsa veya bilgisayarla bir iş yapıyorsa 8 saat o bilgisayara bakıyor. Bilgisayar mesafesi ortaya giriyor. Sonra daha yakına baktığında yakın gözlüğüne yine ihtiyaç duyuyor. Yani tek bir gözlük yetmiyor. İki tane yakın gözlük gerekiyor. Dolayısıyla bu yaşamı oldukça kalitesiz hale getiren bir durum. İşte, bu yüzden de zaten ileride olacakları bir ameliyatı daha erken yaşa çekerek hayat kalitelerinin artmasını arzu ediyorlar. O konforu daha erken yaşamak istiyorlar. Akıllı mercek taktığımız hastaların sayısı katarakt nedeniyle ameliyat ettiklerimizin çok çok üzerine çıktı. Yani kişiler daha çok yakın gözlüklerinden kurtulmak için artık bu ameliyatı olmaya başladı.”
GÖZ TEDAVİLERİ İÇİN EN ÇOK HANGİ ÜLKELERDEN HASTALAR GELİYOR?
Göz ameliyatları için özellikle şehir dışından olduğu gibi yurt dışından da pek çok hasta İstanbul’a geliyor. Gerek lazer tedavileri gerekse göz içi merceklerle yapılan bahsettiğiniz ameliyatlar için. Peki, en çok hangi ülkelerden hastalar Türkiye’ye geliyor?
”Türkiye’ye daha çok akıllı merceklerle yapılan operasyonları devletlerin karşılamadığı ülkelerden hastalar geliyor. Almanya bunlardan bir tanesi. Hollanda, İngiltere gibi ülkeler. Genellikle bu ülkelerde sigortalar tek odaklı lensleri karşılıyor. Çünkü çok odaklı lensler lükse giriyor. Dolayısıyla bunları devlet hastanelerinde yapmıyorlar. Ayrıca katarak ameliyatı yapmak içinde kataraktın iyice ilerlemesini bekliyorlar. Hastalara katarak ilerledikten sonra gelin diyorlar. Halbuki insanlar yaşam kalitelerini daha erken yaşlarda arttırmak istiyor. Dolayısıyla devlet imkanlarından yararlanamayan, özele gidecek hastalar daha fazla yurt dışından başvuruyor.”
AKILLI LENS AMELİYATLARINDA DOKTORUN DENEYİMİ ÖNEMLİ!
Peki şimdi yurt dışında, Yunanistan'da yaşayan bir hastayı düşünelim. Neden Türkiye'yi tercih etmeli? Teknoloji nasıl? Burada hekimlerin deneyimleri nasıl?
“Şimdi şöyle, bu çok odaklı göziçi lens teknolojisi dünyada aşağı yukarı 23 yıldır falan uygulanıyor. Ben Türkiye'de 20 yıldır yapıyorum. Şimdi aslında Türkiye'de de, Avrupa'da da doktorların belki yüzde 20'si ancak bu 3 odaklı lensleri, çok odaklı lensleri kullanıyor. Bunlar çünkü gerçekten çok özellikli ameliyatlar, çok iyi yapılması lazım. En ufak bir problemde kişide rahatsızlıklar yaratabiliyor. Dolayısıyla en iyi lensin kullanılması lazım. En iyi lensin hangisi olduğunu anlamak da deneyim gerektiriyor. Çünkü her firma “En iyi lens bizim” diye kendini övüyor ama onu en iyi kullanan, özellikle çok sayıda vaka yapan doktor biliyor. Bugüne kadar 10 bine yakın çok odaklı göziçi lens taktım. 20 yıl çok uzun bir süre. Dolayısıyla mesela numaranın tam sıfır olması lazım bu lenslerde. 0.75 bile görmeyi çok bozuyor. O zaman hastalar diyor ki, ‘Ben ameliyat oldum niye hala bulanık görüyorum?’ Eğer kendi yaptığım vakalarda öyle bir şey olursa, o geri kalan numarayı 4-5 ay sonra lazerle sıfıra çekiyorum. Yani hastamı tam sıfır bırakıyorum. Bu çok fark yaratıyor.”
AKILLI MERCEK AMELİYATI İÇİN EN UYGUN HASTALAR KİMLER?
Peki bu lenslerin bir takım yan etkileri var mı? Örneğin uzun yolda gece araba sürerken ışık kırılmaları gibi. Herkese takılabiliyor mu? Tavsiye etmediğiniz bir hasta grubu var mı?
“Şimdi şöyle bir kere retinanın durumu önemli. Göz içindeki retinanın sağlam olması lazım. Dolayısıyla retina hastalarına akıllı mercekleri pek takmıyoruz. Yani yaşa bağlı retina maküla dejenerasyonu dediğimiz hastalıkta pek takmıyoruz. Onun dışında bu lensler hastaların yarısında gece araba kullanırken karşıdan gelen arabanın farını biraz böyle dağıtabiliyor. Halkalar görebiliyor kişi. Ama araba kullanamayacak kadar kötü değil. Ve eğer olursa da bu durum 6-9 ay arasında çok çok azalıyor. Hemen hemen geçiyor diyebilirim. Geçici bir şey. Ama doğru lensi kullanırsınız. Dolayısıyla eğer bir kişinin mesleği gece şoförlükse ve de o kişiye de olursa bu olay, geçici bile olsa bir rahatsızlık duyabilir. Dolayısıyla bu durumu kişiyle tartışarak, iyice konuşarak onu netleştiriyoruz. Gece araba kullanan, mesleği şoförlük olan kişilere takmayabiliyoruz.”
AKILLI LENS AMELİYATIYLA HEM KATARAKTAN, HEM DE GÖZLÜKLERDEN KURTULABİLİRSİNİZ!
Katarak ameliyatı olması gereken her hastaya akıllı lensler uygulanabiliyor mu? Ya da hangi hastaya hangi lensi takacağınıza neye göre karar veriyorsunuz?
“Şimdi şöyle, 20 yıldır bu tedaviyi uyguladığım ve konunun da uzmanı olduğum için bana gelen hastaların hepsi zaten akıllı lens tedavisi için başvuruyorlar. Dolayısıyla ben hemen hemen hastalarımın hepsine akıllı lens takıyorum. Sadece daha önce söylediğim gibi retinada problem olan kişilere tek odaklı lens takıyorum. Bunlar da bana başvuran hastalar içinde belki yüzde beşlik bir gruba giriyor diyebilirim. Onun dışındaki herkese akıllı lens takılabiliyor.”
Yine, Yunanistan'dan gelecek bir hastayı düşünelim. Kliniğinize ilk başvurduğunda detaylı bir göz muayenesinden geçiyor değil mi? Bu işlemler ne kadar sürüyor?
“Tabii ki çok çok detaylı bir muayeneden geçiyoruz. Çünkü o muayenede bulduğumuz sonuca göre gözün içine hangi lensi, kaç numara takacağımız belli oluyor. Bu muayene aşağı yukarı 2-3 saat sürüyor. Yani ameliyat 10 dakika ama muayene üç saat. Bu ameliyatı yaptığımızda numaraları sıfırlıyoruz. Uzak, yakın, orta sıfır oluyor. Ve kişide ömrünün sonuna kadar bir daha numaralar bozulmuyor. Ayrıca da katarak ameliyatı yapıldığı için bir daha katarak da olmuyor. O da hayatında bir kere olan bir ameliyat.”
ÖNCE DETAYLI GÖZ MUAYENESİ, SONRA AMELİYAT
Sizi dinlediğimde şunu anlıyorum. Gelen, müracaat eden bir hastaya detaylı, yaklaşık 3 saat süren bir muayeneden sonra ona özel nasıl bir tedavi uygulanacağına, mercek takılacağına karar veriyorsunuz.
“Kesinlikle. O kadar özel ki, kişinin sağ gözüyle sol gözü bile birbirinden farklı olabiliyor.”
AKILLI LENS AMELİYATIYLA HEM KATARAKTAN, HEM DE GÖZLÜKLERDEN KURTULABİLİRSİNİZ!
En son bir sorum var. Farzedelim bir kişi geçmişte katarak ameliyatı oldu. Sağlık teknolojileri gelişiyor. Bu kişi size “Bende akıllı lenserle tedavi olabilir miyim? “ diye sorarsa böyle bir imkan var mı?
“Var. Yani daha önce katarak ameliyatı olmuş ve gözüne tek odaklı lens takılmış. Yani akılsız lens takılmış bir kişiyi yakını göremiyor. Bunlara tekrar ikinci bir ameliyatla eski lensin üzerine akıllı lensi takabiliyoruz. Yani gözün içinde iki lens oluyor. Biri uzak için, biri yakın için. Ve gayet de iyi sonuçlar. Yeni bir teknoloji gibi. Aşağı yukarı 2-3 yıldır ben takıyorum. Gayet de çok iyi sonuçlar alıyoruz. Hastalar çok memnun.”